Została ostatnia doba zbiórki na kolejną akcję pomocy samosiołom! Następna wyprawa ruszy już zimą 2020 roku i tym razem spędzimy w Strefie Zamkniętej aż 6 dni, pomagając babuszkom i przywożąc im produkty oraz ciepłe rzeczy. Naszym planem jest odwiedzić wszystkich mieszkańców Zony, którzy nigdy nie pogodzili się z przymusową ewakuacją. Czy się to uda - zobaczymy.

Dużo zależy od tego ile uda nam się zebrać środków, dlatego jeśli chcecie mieć swój udział w tej charytatywnej akcji, to pomóżcie nam pomagać.

Link do zbiórki: https://pomagamy.im/OstatniLud...

Rozpoczęliśmy kolejną zbiórkę na kolejną akcję pomocy czarnobylskim samosiołom, która odbędzie się tej zimy. Plany mamy ambitne, bo chcemy spędzić w Strefie aż 4, a nie 3 dni, jak w poprzednich przypadkach. Pozwoli nam to działać skuteczniej, czyli odwiedzić jeszcze więcej babuszek i każdej z nich poświęcić więcej czasu. Mamy ponadto plan pojechać do wcześniej nieodwiedzanej miejscowości, w której - jak się dowiedzieliśmy od byłego mieszkańca Prypeci - znajduje się pani totalnie zapomniana przez ludzi. Dołączyć się do nowej zbiórki możecie klikając poniższy link.

Pomoc samosiołom 2019

Na moment pisania tego newsa mamy już uzbierane 156% kwoty wymaganej do tego, żeby wyprawa się odbyła. Pewnym więc jest, że pojedziemy. Do końca zbiórki zostało jeszcze 26 dni i teraz toczy się walka o to ile produktów będziemy mogli kupić, a następnie rozdać samosiołom.

Ostatni, trzeci dzień wyprawy pomocowej przeminął pod znakiem śmierci. Odwiedziliśmy pustą chatę Marii Urupy Adamiwnej, którą poznaliśmy w trakcie drugiej pomocy. Wychodziła wówczas o drewnianych kulach przez kilka minut - jej ciało wyraźnie odmawiało posłuszeństwa, ale sprawnością umysłową zrobiła na nas wrażenie. Długo z nami rozmawiała, opowiadając o tym, że człowiek jest tak długo sobą, jak długo żyje na swojej ojczystej ziemi. Ona była jej wierna do samego końca - zmarła na niej dwa miesiące później.

Nie chcieliśmy, by jej chata za jakiś czas stała się jedną z tysięcy opuszczonych z nikomu nieznaną historią. Wywołaliśmy oraz oprawiliśmy w ramkę fotografię, którą wykonaliśmy w trakcie zeszłorocznej rozmowy i postawiliśmy na szafce. Na wieczną pamięć. Sam dom był już splądrowany: zabrano wszystko co cenne, ale zostały stare zdjęcia rodzinne i jej drewniane kule. Nie wyłączono też prądu, więc światło można było zapalić.

W tej samej wiosce, Paryszew, mieszka niebieskooka Hanna Jawczenko. Nie mówi wiele, ale jest przemiła, uśmiechnięta i wychowuje zwariowanego kota. Teraz jest już duży, ale pamiętamy, że kiedy był mały uwielbiał wyskakiwać spod jej spódnicy z łapkami uniesionymi ku górze. Bardzo się nim zajmuje, nie wypuszczając go z domu, gdzie mogłyby go dopaść wilki (które zabiły kilka innych kotów) i trzymając dla niego nawet kuwetę ze zwykłym piaskiem. To w końcu ostatni jej towarzysz, który od nas dostał karmę, zaś sama babuszka naprawdę bogaty pakunek podarunków. Odwiedziliśmy również Iwana Semeniuka, który zaczął mocno podupadać na zdrowiu, odkąd dwa lata temu zmarła jego żona Maria. Wręczyliśmy mu żywność, ubrania oraz fotografię jego z synem, którego poznaliśmy w trakcie jednej z wizyt. Prosił nas byśmy mu to zdjęcie dali, więc obietnicy dotrzymaliśmy. Do kolejnych samosiołów mieliśmy 18 kilometrów i jakieś 50 minut jazdy...

"Mój mąż zmarł w 1991 roku, a ja tu sama i nikt mnie nie odwiedza. Wszyscy wokół umierają, więc i ja chcę umrzeć. Po co komu takie życie?".

Trudna była wizyta u Hanny Iwaniwnej Czały we wsi Teremce. Babuszka kilkukrotnie się popłakała, więc i nam momentami ciężko było powstrzymać łzy. Daliśmy jej żywność i ciepłą kurtkę, której jej brakowało. Zauważyliśmy też, że uwielbia czytać książki, więc podczas kolejnej wizyty dowieziemy jej trochę nowej lektury. Prosiła nas byśmy przyjeżdżali do niej zawsze, jak będziemy, więc zamierzamy dotrzymać obietnicy na tyle ile będziemy w stanie. Mieszka z 8-letnim kotem i 12-letnim psem, który początkowo nie chciał nas wpuścić do jej chaty. Na szczęście, dał się przekupić za kawał kiełbaski. Dalej, przez małe wzniesienie, przeszliśmy do Tatiany Rajenok - wesołej babuszki z gęsiami, która uśmiała się, kiedy zobaczyła własne zdjęcie - nasz mały podarunek na jej pamięć. Daliśmy jej żywność wraz z ciepłymi rzeczami i dowiedzieliśmy się, że niedawno w okolicy upadło suche drzewo - udaliśmy się tam i, korzystając z piły mechanicznej i Land Rovera jako transportera, pocięliśmy jej trochę na opał. Kolejna wizyta była jednak mniej wesoła...

Odwiedziliśmy lokalny cmentarz, a na nim grób Matrony Ławrienko - żony rybaka, który jako jeden z nielicznych widział moment katastrofy w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej. Zmarła kilka dni przed naszą wizytą, co było dla nas wielkim szokiem. Ją i jej męża Wasyla znaliśmy dobrze i znacie również Wy, jeśli oglądaliście film z zeszłorocznej akcji. Latem ubiegłego roku podarowaliśmy jej leki na cukrzycę - zdziwiona spytała nas wtedy, skąd wiedzieliśmy, że bierze akurat te. A wiedzieliśmy, bo kilka miesięcy wcześniej sama nam je pokazała, mówiąc że są dla niej drogie. Niedługo później przyjechaliśmy do nich w dwie osoby, kiedy trafiliśmy również na wizytę jej córki z mężem - urządzili więc przyjęcie w ogrodzie do którego dołączyli również lokalni pracownicy Zony. Spędziliśmy tak dosłownie cały dzień, rozmawiając, jedząc to, co sami wyhodowali, pijąc ich własny samogon i rozmawiając w rozbrzmiewających co pewien czas wystrzałach z kłusowniczej broni palnej. Byli tak pełni życia, że byliśmy pewni tego, że za wiele, wiele lat zostaną ostatnimi samosiołami. Niestety, 29 stycznia bieżącego roku serce Matrony nagle się zatrzymało.

Byliśmy u Wasyla kilka dni przed śmiercią żony i zjawiliśmy się również kilka dni po pogrzebie. Rozpłakał się, kiedy zobaczył, że wróciliśmy. Łzy poleciały również nam i nie mogąc wydobyć z siebie żadnego słowa po prostu daliśmy mu duże zdjęcie w ramce. Na zdjęciu tym byli oni razem, a Matrona patrzyła z uśmiechem na swojego męża. Zobaczył to i od razu poszedł do chaty, w której ramkę postawił na środku stolika - dokładnie w tym samym miejscu, w którym ona rok wcześniej podpisywała dla nas pocztówki. Wasyl próbował później z nami normalnie rozmawiać. Widać, że próbuje jakoś funkcjonować, ale nie było już w nim tego życia i tej radości, co zawsze. Właśnie minęło 30-lecie ich małżeństwa...

Na koniec poszedł z nami jeszcze do dziaduszki obok, któremu przekazaliśmy podarunki i chwilę porozmawialiśmy. Wszystkie rzeczy, których nie zdążyliśmy rozdać oddaliśmy Wasylowi, który obiecał, że nadmiar rozniesie po pozostałych samosiołach. Dostał od nas za to zupełnie nową siekierę i pożegnaliśmy się. Tym razem nie w uśmiechu, jak zawsze, a w smutku, wierząc, że poradzi sobie z tragedią, jaka go spotkała.

Akcja pomocy samosiołom została zorganizowana przez grupę Napromieniowani.pl dzięki finansowemu wsparciu naszych czytelników. To była relacja z ostatniego dnia pomocy, jednak w najbliższym czasie opublikujemy bogaty album zdjęć, a na początku przyszłego miesiąca film z wyprawy pomocowej.

Drugi dzień wyprawy pomocowej był najdłuższy i najbardziej owocny - za cel obraliśmy sobie wioski na południu Strefy Zamkniętej, gdzie jest duże zagęszczenie samosiołów. Wpierw jednak musieliśmy dotrzymać obietnicy babuszce Oldze z którą umówiliśmy się na podwózkę do miasta Czarnobyl. Wstaliśmy o 5:00, ubraliśmy się, znieśliśmy do auta żywność, którą trzeba było na każdą noc zanosić do noclegowni, żeby nie zamarzła i od razu ruszyliśmy w trasę. Olga czekała na nas od 2:00 - śniło jej się, że pojechaliśmy bez niej, więc postanowiła przygotować się wcześniej. Wysiadła na dworcu w Czarnobylu i udała się do Kijowa po swoją emeryturę.

Pierwszą babuszką na południu Zony była mała ciałem, ale wielka duchem 89-letnia Maria. W czasie II Wojny Światowej była partyzantką, donosząc ludziom żywność i nie uchylając się nawet pomimo lufy przyłożonej do głowy. Pochowała syna na cmentarzu obok i przeżyła przymusowe wysiedlenie po wypadku w pobliskiej Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej. Wróciła do swojej chaty rok po ewakuacji i rozpaliła w piecu, kiedy nad jej domem zawisł wojskowy śmigłowiec zwabiony dymem - mówili coś przez megafon, ale przegoniła ich widłami. Od tamtej pory Maria jest samosiołem.

Dała nam do ręki wiersz, jej czarnobylską modlitwę. Powiedziała, że wzrusza się zawsze, gdy to czyta. Kazała przeczytać i nam:

Opustoszały mieszkania i ulice
I nie ma już na podwórkach dzieci
Tylko szepczą cicho drzewa
Gdzie się podziali mieszkańcy? Ludzie, gdzie wy?

Miasto kochane, stało się niemym
Wszyscy odeszli nie pożegnawszy się z tobą
Wybacz nam naszą niepewność
My wrócimy do ciebie, kochane

Przecież nikt nas nigdzie nie wita
I nikt nie rad nam tak, jak ty
Przecież wiesz, że my wszyscy cierpimy
Czekamy na powrót i na twoje ciepło

Żebyś znowu stało się rozmowne
Żeby znowu pełno dzieci
Żebyś było ty nasze, miasto, kochane
Żeby nie było więcej ciemności

Czy ktoś widział martwe miasto?
To ból serca i duszy
Lepiej żeby nie było tego atomu
Żeby nie było tego strasznego nieszczęścia

Miasto kochane, tyś było tak miłe
Miasto, zapracowane, żywe
Stało się nieszczęście i wszystko się zmieniło
W życiu naszym z tobą.

Stałeś się milczące i niegościnne
Można cię zrozumieć
Wszyscy przecież wyjechali bez pożegnania
A Ty zostałeś wszystko ochraniać.

Do kolejnej wioski, Otaszew, nie ma normalnego dojazdu. To dziwne miejsce, leżące nad rzeką Prypeć, ale w głębokich lasach, na totalnym uboczu, po drodze do niczego. Zimą niełatwo tam dojechać - przekonaliśmy się, że dobrym pomysłem było zabranie Land Rovera. Podczas drugiej akcji pomocy zorganizowanej przez firmę The Farm 51 poznaliśmy tam wysokiego dziaduszkę i głuchoniemą babuszkę. Przygotowaliśmy dla nich pakunki - bardzo bogate, bo rzadko tam ludzie zaglądają. Na miejscu okazało się jednak, że dziadek wyjechał do Kijowa i babcia została sama. Nie dowiedzieliśmy się, jak ma na imię, ponieważ nie słyszy i komunikacja była bardzo ograniczona. Próbowaliśmy porozumieć się z nią pisemnie, jednak okazało się, że również jest niepiśmienna.

Mimo to trudniej było u dziadka Wasyla we wsi Kupowate. Choć wciąż sam hoduje ziemniaki we własnym ogródku, to umysłowo jest z nim coraz gorzej. Zostawiliśmy mu dużo jedzenia, ponieważ był tego dnia chory i nakarmiliśmy również koty - jego jedynych towarzyszy. Lepiej radziły sobie pozostałe w tej wiosce samosioły, jak przemiła pani Maria Zagorna, która urządziła nam mały obiad - nasz pierwszy posiłek tego dnia. No, nie zabrakło też zaproszenia na "po troszku", czyli degustacji samogonu.

To słowo padało tego dnia niemalże w każdej chacie. Odmówić się nie da, bo za to potrafią się obrazić, więc przestaliśmy z tym walczyć. Taka tradycja, że ugościć trzeba - "po troszku", "ciut, ciut" albo "po maleńku", choć według nas bardziej to było "po dużeńku".

Nie inaczej było u niezwykle gościnnej Hani - kuzynki wyżej opisywanej babuszki. Opiekuje się ona swoją niemą siostrą Sonią i, jak się okazało, duża część pozostałych mieszkańców tej wioski, to jej dalsza lub bliższa rodzina. Wsiadła więc z nami do auta i zaczęła pełnić rolę pilota, pokazując gdzie jechać. Tak trafiliśmy do kilku kolejnych babuszek, z czego jedna była schorowana i popłakała się na naszą wizytę. Potrzebowała ciepłych skarpet na zimę, bo została jej ostatnia para - dostała więc od nas 7 par. W dalszej kolejności trafiliśmy jeszcze do wyjątkowo rozmownej babuszki, która - jak się okazało - do czasu ewakuacji była lokalnym odpowiednikiem sołtysa. Swoje organizacyjne zdolności wykorzystuje także teraz, będąc niejako przedstawicielką samosiołów. Opowiedziała nam nieco o szarej rzeczywistości życia w Zonie i o sprawach, o których publicznie pisać nie możemy.

Jej z kolei brakowało ciepłej kurtki. Dostała więc taką. I to nie byle jaką, bo przekazaną od naszej znajomej z... Japonii. Ciepłe rzeczy dostała również Hania i wszystkie samosioły tego dnia. Wszyscy też nalewali "po troszku". Brzmi miło i śmiesznie, ale połączone to z ciężką fizyczną pracą wymaga naprawdę dużej wytrzymałości. Daliśmy radę i odwieźliśmy Hanię do jej chaty, zapalając obok latarnię uliczną, którą naprawił jej syn. Znów w wiosce nastała jasność - chociaż na tym jednym, małym skrawku. Pełną fotorelację możecie obejrzeć w tym miejscu.

Pierwszy dzień wyprawy na pomoc czarnobylskim samosiołom był najtrudniejszy logistycznie, ponieważ na nasz pierwszy punkt wybraliśmy jedyną babuszkę zamieszkującą zachodnią część Strefy Wykluczenia.

Zanim tam jednak dotarliśmy, musieliśmy zrobić zakupy żywności w supermarkecie oraz na targowisku w Iwankowie, gdzie dorwaliśmy m.in. siekiery czy buty. Stamtąd dzieliło nas tylko pół godziny od KPP Ditjatki, czyli punktu kontrolnego na granicy Strefy, gdzie przeszliśmy kontrolę paszportową. Po załatwieniu formalności udaliśmy się w półtoragodzinną jazdę w kierunku wsi Łubianka, zamieszkiwanej przez jedną osobę - Olgę Juszczenko.

Poznaliśmy ją dwa lata temu w dość tragicznych okolicznościach, kiedy doznała prawdopodobnie udaru słonecznego. Przerwaliśmy wówczas eksplorację i zostaliśmy z nią w oczekiwaniu na karetkę pogotowia, która zabrała ją do szpitala.Od tamtego czasu staramy się odwiedzać Olgę tak często, jak możemy. I choć za każdym razem poznaje nas od nowa, bo ma problemy z pamięcią, to uwielbiamy ją.

Babuszka żyje w całkowitym odludziu bez bieżącej wody i prądu, jedząc w dużej mierze to, co sama wyhoduje na polu. Nie usłyszała nas, kiedy podjechaliśmy pod jej chatę - mieliśmy więc chwilę, by przygotować dla niej pakunek jedzenia i ciepłych rzeczy. Wśród nich były papcie do spania, żeby w nocy stopy nie zmarzły - dokładnie takie same podarowaliśmy jej rok temu podczas pierwszej akcji pomocy. Bardzo jej się wówczas spodobały, jednak nieznani sprawcy ukradli je wraz z innymi rzeczami. Kiedy weszliśmy do chaty, Olga akurat paliła w piecu. Stwierdziła, że długo nic nie jadła, więc daliśmy jej mięso w słoiku i chleb, który dla niej przywieźliśmy.

Po dłuższej rozmowie babuszka zapytała nas, jaki dzień miesiąca mamy. Okazało się, że nazajutrz musi odebrać emeryturę z Kijowa po którą... jeździ sama. Jak? Zanim wstanie Słońce idzie 6 kilometrów na główną drogę i czeka aż przejedzie tamtędy jakiś pracowniczy pojazd (np. leśnicy lub strażacy), zabiera się z nimi do miasta Czarnobyl, gdzie na wpół opuszczonym dworcu czeka na autobus z napisem "Київ" za przednią szybą. Tam piechotą udaje się do banku i wraca do swojej wioski tak samo, ale w odwrotnej kolejności. Dodajmy, że Olga Juszczenko ma 78 lat.

Umówiliśmy się z nią, że przyjedziemy z samego rana i zabierzemy ją do miasta Czarnobyl, ułatwiając tym samym najtrudniejszą i najbardziej ryzykowną część podróży. Zanim jednak do tego doszło zauważyliśmy, że lada moment skończy się drewno na opał. Od naszego ostatniego rąbania nikt nie przywiózł jej świeżego. W ruch poszły więc siekiery oraz piła mechaniczna i po dłuższej chwili utworzyliśmy sporą kupkę drewienek gotowych do wrzucenia do pieca. Na jakiś czas powinno starczyć.

Kiedy zaczęło się robić ciemno ruszyliśmy do miasta Czarnobyl. Pomimo tego, że w tym roku mieliśmy terenowego Land Rovera Defendera, to trzeba było prowadzić bardzo ostrożnie - droga była śliska, zdradziecka i długa. Zona jest bowiem ogromnym terenem zajmującym około 2600 kilometrów kwadratowych - sporo więc czasu schodzi na samo przemieszczanie się. Większość pozostałych samosiołów zamieszkuje zupełnie inną część Zony, więc nie było już czasu, by udać się do nich tego samego dnia. Odwiedziliśmy więc skromną babuszkę w Czarnobylu, która zrobiła dla nas kolację i polała swojego domowego specyfiku, rozmawiając o tym, jak dawniej się w tym mieście żyło.

Akcja pomocy samosiołom została zorganizowana przez grupę Napromieniowani.pl dzięki finansowemu wsparciu naszych czytelników. Pełną relację zdjęciową możecie obejrzeć tutaj.

Nie czekaliśmy długo. Zaledwie kilka dni po zakończeniu zbiórki, która osiągnęła wynik 136% i kwoty 10 920 zł ruszyliśmy na wschód - w kierunku Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia. Spędziliśmy 3 dni na jeżdżeniu od zmierzchu do świtu po samosiołach, rozwożeniu im żywności, ciepłych ubrań i pomaganiu w rąbaniu drewna czy, po prostu, swoją obecnością. To był niesamowity czas, który pozostanie długo w pamięci naszej i - miejmy nadzieję - również samosiołów.

Będziecie mieli okazję przeżyć razem z nami choć namiastkę tego, co przeżyliśmy już 13 lutego o 6:45 na Napromieniowani.pl, kiedy zamieścimy relację z pierwszego dnia. Zapraszamy.

Takim autem prawdopodobnie będziemy jeździć po Zonie i pomagać samosiołom. Na ten moment mamy już 111% kwoty wymaganej do zrealizowania naszych planów, więc pewnym jest już, że akcja się powiedzie. Zbiórka trwać jednak będzie jeszcze przez 4 dni i zachęcamy do udziału - im więcej uzbieramy, tym większej liczbie staruszków będziemy mogli pomóc. A plany mamy w tym roku naprawdę ambitne.

Widoczny samochód to Land Rover Defender z logiem Napromieniowani.pl na drzwiach, którego właśnie testujemy w Czarnobylskiej Strefie Zamkniętej. Dzięki temu unikniemy sytuacji sprzed roku, kiedy co chwila zakopywaliśmy się w śniegu, marnując mnóstwo czasu, który mogliśmy poświęcić samosiołom. Na akcję pomocy zupełnie za darmo udostępni nam go nasz dobry znajomy, zaś wyższe spalanie pokryjemy z własnej kieszeni.

Latem ubiegłego roku została przeprowadzona druga akcja pomocy samosiołom, którą zorganizował producent aplikacji Chernobyl VR Project. Gliwicka firma The Farm 51 zaprosiła nas do współpracy ze względu na wiedzę i doświadczenie w temacie przeprowadzania takich akcji na terenie Strefy, rozlokowania samosiołów, ich potrzeb itd. Ilość produktów, jakie ze sobą zabraliśmy była przeogromna, natomiast duże tempo spowodowało, że pomoc dotarła do praktycznie wszystkich babuszek i dziaduszków, którzy nie kryli radości z naszego przybycia.

Niemalże każdy samosioł koniecznie chciał nas ugościć domowym jedzeniem i samogonem - ich gościnność jest tak niesamowita, że serce człowiekowi pęka, kiedy musi odmówić. A niestety, ale w większości przypadków musieliśmy, bo w przeciwnym razie nie zdążylibyśmy dotrzeć do innych osób. Kto wie, może byśmy wtedy nie zdążyli do Marii Adamiwnej Urupy? To ta babuszka zmarła we wrześniu 2017 roku w swojej chacie - zaledwie 2 miesiące po naszej wizycie. Widać ją na filmie o czasie 1:39.

Rok temu zorganizowaliśmy specjalną akcję pomocową dla czarnobylskich samosiołów, czyli rdzennych mieszkańców dzisiejszej Strefy Zamkniętej, którzy nigdy nie pogodzili się z przymusową ewakuacją. Wielu z nich, pomimo podeszłego już wieku, żyje w głębokim odludziu, bez bieżącej wody, prądu, niekiedy jako jedyna osoba w całej opuszczonej wiosce.

Dzięki wsparciu miłośników Czarnobyla udało się zebrać żywność, a także ciepłe ubrania, pojechać do nich i pomóc im przetrwać trudną zimę do czasu pierwszych, wiosennych zbiorów. Załączony film jest 27-minutowym skrótem z wyprawy pomocowej trwającej 3 dni. Oglądajcie i podawajcie dalej. Niech wszyscy poznają prawdziwe oblicze Czarnobyla. 

PS. Film został uzupełniony o tłumaczenie na język rosyjski autorstwa Jewgienija Fomienko z Napromieniowani.pl.

Fiodor, był jednym z ostatnich mężczyzn zamieszkujących Czarnobylską Strefę Wykluczenia. Piszemy o tym w czasie przeszłym, bo już go nie ma. Żył samotnie w całkowicie opuszczonej wiosce, której mieszkańców ewakuowano po katastrofie w pobliskiej elektrowni jądrowej. On jednak nigdy nie pogodził się z decyzją władz i, pomimo skażenia, pozostał w swym rodzinnym domu. Był prostym człowiekiem o prostych potrzebach, ceniącym sobie ciszę i spokój od ludzi. Spotkaliśmy go zupełnym przypadkiem jesienią 2016 roku, nie wiedząc, że ktokolwiek mieszka w tej wiosce oddalonej o kilometry od najbliższej cywilizacji. Wtedy nie spodziewaliśmy się jeszcze tego, co miało wydarzyć się później. No, ale po kolei...

Zapuściliśmy się wgłąb wioski, daleko od samochodu, który zostawiliśmy przy głównej drodze, jedynej przejezdnej. Przez kilka minut mijaliśmy tylko resztki spalonych domów - pozostałości po ogromnych pożarach, które nawiedziły Zonę rok wcześniej. Mimo to, parliśmy do przodu, gdy naszym oczom ukazała się zupełnie nieruszona chata. Ba, była w całkiem dobrym stanie. Ziemia pod furtką zdradziła, że ta jest regularnie otwierana i zamykana, zaś w powietrzu unosił się charakterystyczny zapach sadzy z komina. "Halo!" - na okrzyki nikt nie reagował, co zresztą nie było dużym zaskoczeniem zważywszy na fakt, że samosioły, to ludzie starsi, prawie zawsze przygłusi. Weszliśmy na posesję od tylnej strony, dochodząc do ściany drewnianej chaty: biło z niej ciepło, więc wyraźnie ktoś tam mieszka. Pytanie tylko: rdzenny mieszkaniec czy stalker? Drzwi były zamknięte na kłódkę, a czas gonił. Trzeba wracać.

W drodze powrotnej na horyzoncie ukazała się szara postać, ledwie niosąca dwie 5-litrowe butelki brudnej, żółtej wody. Stawiał co chwila na ziemi, kołysał się na boki. Lata już nie te, a z oczu płynęły mu łzy. Zaproponowaliśmy pomoc, zabierając od niego obie butelki. "Na herbatę!" powiedział starszy, zaniedbany pan, który nie był w stanie przypomnieć sobie ile ma lat. Wróciliśmy z nim do wcześniej oglądanej chaty, po drodze wskazał dom sąsiadów, których rok wcześniej rodzina zabrała do Kijowa. Był murowany, wyraźnie w lepszym stanie, ale dziaduszek zamieszkiwał małą, drewnianą chatkę obok. Otworzył drzwi, wpuścił do środka i od razu uderzyła nas panująca tam atmosfera. Właściwie to niewiele było tam powietrza: ciężko się oddychało, a wszystko było brudne od sadzy. Piec, w którym palił wyraźnie był nieszczelny, stwarzając realne ryzyko zaczadzenia. Miejsca też za dużo tam nie było, bo zbieractwo wzięło górę nad przestrzenią. Miał jednak to, co najważniejsze: ciepłe ubrania i trochę jedzenia. Daliśmy mu to, co mieliśmy przy sobie i spytaliśmy, czego potrzebuje, argumentując że wrócimy tu za 2 tygodnie i mu przywieziemy: "Trochę cukru, coby do herbaty był". Na pożegnanie zrobiliśmy mu pamiątkowe zdjęcie przed domem.

Po dwóch tygodniach wróciliśmy w to miejsce z workami pełnymi jedzenia, czystej wody i obiecanego cukru. Niestety, na miejscu drewnianej chaty Fiodora był już tylko gruz i popiół z którego wystawał stelaż łóżka i metalowy piecyk, w którym palił... Wszystkiemu towarzyszył mocny smród spalenizny. Zastanawialiśmy się, co mamy zrobić w tej sytuacji: szukać zwłok, powiadomić służby z Czarnobyla? Wtedy ktoś krzyknął z tyłu "Tu jest!". Fiodor wyszedł do drzwi - zajął dom po sąsiadach, o którym wcześniej opowiadał. Nie miał swojej charakterystycznej czapki, kurtki ani nawet butów. Jego dom spłonął zaledwie kilka dni przed naszym przyjazdem. Nikt nie zauważył dymu, nikt nie przyjechał. Byliśmy pierwsi.

Z dymem poleciał dorobek całego życia, wszystkie rzeczy, zapasy na nadchodzącą zimę... A był to listopad. Szczęście w nieszczęściu, że chata obok była w dobrym stanie. Pusta, ale pozwoliła przetrwać. Rozpalił tam w piecu, by się ogrzać i tak przeżył te kilka dni, żywiąc się orzechami, jabłkami i wszystkim innym, co zostało na drzewach po lecie. Daliśmy mu to, co kupiliśmy plus własne jedzenie, które było przeznaczone na czas eksploracji. Jeden z nas podarował mu własną latarkę, ponieważ ta, którą miał Fiodor, już się rozładowywała. Była dobra, bo umożliwiała ładowanie akumulatorka prosto z gniazdka, jednak w nowym domu nie było prądu, a o tej porze roku zmrok zapadał dość wcześnie. Przynieśliśmy drewno, które ułożyliśmy pod piecem, by się suszyło i wróciliśmy do miasta Czarnobyl. Tam powiadomiliśmy odpowiednie służby o sytuacji. Mówili, że przyjadą i jedyne, co nam pozostało, to liczyć na ich słowo, bo musieliśmy już wracać do Polski.

Zorganizowaliśmy wśród rodziny i znajomych zbiórkę ciepłej odzieży i wróciliśmy do Zony po zaledwie tygodniu. Był już śnieg, zima na całego. Udaliśmy się do wioski pana Fiodora, by sprawdzić czy służby dotrzymały słowa. Śladów na śniegu nie było zbyt wiele na posesji, co w pierwszej chwili wzbudziło mały niepokój. Dziaduszek tym razem do nas nie wyszedł. Leżał w łóżku bez energii, jednak starczyło jej, by zapytać "Macie papierosa?". Daliśmy mu zapalić i zajęliśmy się tym, co przywieźliśmy ze sobą. W domu było czysto i bardzo ciepło: nawet 25 stopni Celsjusza, a na stole stały dwa kartony z żywnością długoterminową: makarony, mąka, ryż, a także chleb. Dotrzymali słowa tylko pytanie, gdzie on ma ten makaron ugotować? Podłączono mu także prąd i wkręcono żarówkę: od tej pory to była w całej opuszczonej wiosce jedyna chata, którą można było rozświetlić. Dziwne uczucie. W każdym razie, my przywieźliśmy mu dużo wysokokalorycznej żywności, jak chociażby najróżniejsze mięsa w słoikach, by szybciej nabrał na wadze i wrócił do sił. Fiodor tylko się przyglądał ze swojego łóżka, kiedy my pokazywaliśmy mu ubrania, jakie przywieźliśmy i jak przy umywalce wymienialiśmy stare, popękane mydła na nowe, pachnące. Porozmawialiśmy kilka minut i, żeby nie przeszkadzać, zaczęliśmy się żegnać, życzyć zdrowia...

Wtedy Fiodor poprosił nas byśmy posiedzieli z nim jeszcze chwilę. Nie chciał znów zostawać sam. Usiedliśmy więc i tak zaczęła się długa rozmowa. Wyszło z niej, że poprzednia chata spłonęła, ponieważ chciał wysuszyć kurtkę na piecu. Ta zajęła się ogniem, który objął cały dom. Mieszkał tam całe życie z matką, nie miał żony i nie ma już rodziny. Pracował w kołchozie, gdzie zajmował się końmi (znajdował się zaledwie 200 metrów od jego domu). Utrzymuje, że nigdy go nie ewakuowano: nie wiadomo czy stawiał mocny opór, czy po prostu tego nie pamięta. Pierwsza opcja jest jednak prawdopodobna zważywszy, że w momencie katastrofy był młody (rocznik 1955). Dostaje bardzo skromną emeryturę, jednak za prąd i tak musi płacić. Oferowano mu przeniesienie do Czarnobyla lub do innej wioski, gdzie mieszkają inne samosioły, jednak on nigdy się na to nie zgodził. "Tu mam ciszę, spokój... nikt nie przeszkadza". Turyści do niego nie przyjeżdżają w ogóle. Być może dlatego, że mało kto o nim wie, a być może dlatego, że jest jednak mało reprezentatywny, niepasujący do programu profesjonalnych biur podróży. W Czarnobylu powiedziano nam, że Fiodor jest upośledzony. Fakt, jest prostym człowiekiem, ale to stwierdzenie wydaje nam się przesadzone.

W lutym 2017 roku spędziliśmy u niego pół dnia w ramach pierwszej akcji pomocy samosiołom ufundowanej przez naszych czytelników na łamach Pomagamy.im. Narąbaliśmy drewna, przywieźliśmy ciepłe rzeczy, zimowe buty, wyczyściliśmy chatę, a nawet wymieniliśmy mu ceratę na stole. Podarowaliśmy mu także fotografię w ramce, którą zrobiliśmy mu podczas pierwszego spotkania (widoczne na górze newsa). Fiodor stał na niej na tle swojej starej chaty, której już nie było. Przyglądał się chwilę i powiedział "To moja chata... jak patrzę na to, aż ciepło na sercu się robi...".

Wtedy widzieliśmy go ostatni raz. Fiodor Struk wyszedł ze swojej chaty niedługo potem i zaginął na zawsze. W chacie zostawił wszystko. Nawet na stole leżał niedojedzony chleb i szklanka wody. Od tego wydarzenia minął już rok, więc pewnym jest, że nie żyje. Co się jednak stało? Wpadł do studni? Poszedł gdzieś i się zgubił czy może zaatakowała go wataha grasujących w tym rejonie wilków? Tego pewnie już się nie dowiemy.

Nasza pierwsza akcja pomocy samosiołom, który odbyła się rok temu, skupiła się w dużej mierze na Oldze - babuszce, która samotnie zamieszkuje wioskę Łubianka. Niestety, niedługo po naszym wyjeździe nieznani sprawcy okradli biedną staruszkę. Załamana i wyraźnie przybita zastanawiała się nad zostawieniem swojej chaty i wyjechaniem do rodziny w Kijowie. Wtedy my znów się pojawiliśmy i pomogliśmy jej podnieść się w tym trudnym czasie.

Choć mieliśmy wtedy plan wpaść do babuszki na godzinę lub dwie, by ruszyć dalej na eksplorację odległych i zapomnianych wiosek w głębokiej Strefie, to jej sytuacja dotknęła nas tak bardzo, że spędziliśmy u niej 6 godzin. W tym czasie narąbaliśmy jej mnóstwo drewna, znieśliśmy inne do chaty obok, by się suszyło i naprawiliśmy furtkę, którą wandale połamali. Łatwe to zadanie nie było, szczególnie rąbanie drewna, ponieważ złodzieje ukradli Oldze jedyną sprawną siekierę i została stara z wyszczerbionym ostrzem (potem kupiliśmy jej nową w ramach drugiej akcji pomocowej).

Czasu starczyło nam potem na eksplorowanie tylko nieciekawych wiosek, ale nikt z tej małej, 5-osobowej grupy nie żałował. Każdy wiedział po prostu, że zrobił dobry uczynek. Był wtedy z nami Dominik Wójcik, prowadzący stronę Visible Past, który doskonale opisał ten dzień.

PRZYJEŻDŻAJCIE POLAKI!

Kiedy w lipcu zeszłego roku po raz pierwszy odwiedziłem babuszkę Olgę we wsi Łubianka, obiecałem jej, że jeszcze wrócę. Odparła wtedy swoim wesołym głosem „A przyjeżdżajcie, Polaki!”. I przyjechaliśmy. Niestety, druga wizyta nie była już tak radosna…

OTOCZENI PRZEZ CISZĘ

Według oficjalnych statystyk, w Czarnobylskiej Strefie Wykluczenia żyje ponad 140 samosiołów. W rzeczywistości, jest ich około 70. Mieszkają na południu i południowym-zachodzie Zony. Kim są? To osoby, które po katastrofie w elektrowni, mimo zakazu, wróciły do swoich rodzinnych wsi. Powody ku temu były różne. Jedni nie mogli pogodzić się z przymusową ewakuacją i koniecznością porzucenia całego swojego dobytku. Inni po prostu nie umieli przystosować się do życia na innej – dla nich obcej, ziemi.

Warunki, w których egzystują, bardzo się różnią. Niektórzy mieszkają w małych grupach – po kilku samosiołów we wsi. Inni żyją samotnie, otoczeni jedynie przez ogłuszającą ciszę i dziką przyrodę. Są tacy, którzy mają prąd elektryczny, radioodbiorniki, a nawet telewizory. Niektórzy jednak muszą radzić sobie bez podstawowych, zdawałoby się, udogodnień. Uprawiają ziemię, hodują zwierzęta, czerpią wodę ze studni. Każdego dnia dzielnie stawiają czoła ciężkiemu losowi. I robią to z uśmiechem na twarzy!

MATKA BYŁEGO PREZYDENTA

Olga Juszczenko mieszka samotnie we wsi Łubianka, na południowy-zachód od Prypeci. Należy do tych samosiołów, których egzystencja jest, zdawałoby się, najtrudniejsza. Brak prądu czy bieżącej wody nie przeszkadza jej jednak w czerpaniu radości z każdego dnia.

Babuszka Olga uwielbia żartować, że jest matką byłego prezydenta Ukrainy (i jest przy tym naprawdę przekonująca!). Mimo to twierdzi, że najlepszym przywódcą w historii jej kraju był Leonid Breżniew, którego zdjęcie znajduje się w honorowym miejscu jej chaty – wsadzone za szybę w drzwiach.

JESZCZE TU WRÓCĘ, BABUSZKO

W połowie 2016 roku grupa eksplorująca wioski odnalazła panią Olgę, słaniającą się na nogach. Udzielili jej niezbędnej pomocy i zawiadomili pogotowie, które na miejsce dotarło po dwóch godzinach. Zabrali babuszkę do szpitala. Od tej pory nikt nie wiedział co się z nią dzieje.

Kiedy w lipcu zeszłego roku weszliśmy na jej podwórko nadal nie mieliśmy żadnych wieści o zdrowiu babuszki. Przeczesywaliśmy okolicę próbując odnaleźć panią Olgę. Czas mijał, a nam w głowie rysowały się najczarniejsze scenariusze. Czy wyszła ze szpitala? Czy wróciła do swojej rodziny? A może… już nie ma jej wśród nas?

Napięta atmosfera prysła jak mydlana bańka, kiedy babuszka odnalazła się… na swoich grządkach, jakżeby inaczej. Zajmowała się eksterminacją stonki ziemniaczanej. Wyszła do nas i powitała radośnie słowami „jak wasze zdrowie?” – tak jakbyśmy to my mieli z nim wcześniej problemy. Wręczyliśmy pani Oldze podarki, które kupiliśmy w Czarnobylu, po czym zaprosiła nas do środka.

Spędziliśmy u niej kilkadziesiąt minut, słuchając opowieści o jej życiu, o tym jak to się stało, że tu wróciła, co się dzieje z jej rodziną i dlaczego nie chce mieszkać w Kijowie (pracowałam przy budowie elektrowni i mam dość zapachu betonu – brzmiała jej odpowiedź). Rozmowa z nią, mimo że za pośrednictwem przewodnika, który musiał wszystko tłumaczyć, zbudowała mi przed oczami portret kobiety – nieugiętej, zdeterminowanej, czerpiącej garściami z każdego dnia i przede wszystkim szczęśliwej z tego, gdzie jest i jak sobie radzi. „Tu żyłam i tu chcę umrzeć” – podkreślała babuszka kilkukrotnie.

Spotkanie z nią dało mi mocnego, pozytywnego kopa. Dotarło do mnie, że wszelkie problemy i troski, które mnie w życiu nawiedzają, są niczym przy tym, z czym radzi sobie codziennie babuszka Olga. Mimo że nie ma w zasadzie niczego, chce się jeszcze dzielić. Jednak największy skarb, który potrafi oddać, to pozytywne nastawienie i radość życia. Czułem się zaszczycony tym, że i ja zostałem tak hojnie obdarowany. Obiecałem babuszce, że jeszcze do niej kiedyś wrócę. Słowa dotrzymałem. Niestety… drugie spotkanie nie było już tak radosne.

CO TAM MACIE BABUSZKO? ODDAJCIE!

Na początku tego roku do Strefy pojechała specjalna wyprawa, której celem była pomoc samosiołom w przetrwaniu zimy. Trzy osoby z grupy Napromieniowani.pl zabrały do Zony najpotrzebniejsze rzeczy, w tym odzież, energooszczędne żarówki czy koce, które dostarczyli do najbardziej potrzebujących. Obdarowali ich oczywiście mnóstwem jedzenia o długiej dacie przydatności do spożycia. Pomogli również w naprawie chat, między innymi przeciekających dachów. Beneficjentką tej pomocy była również pani Olga.

My babuszkę odwiedziliśmy na początku marca. Niestety, to czego dowiedzieliśmy się na wejściu, wprawiło nas najpierw w osłupienie, a później we wściekłość. Okazało się, że pani Olga została okradziona. Nie tylko z tego co jej przywieziono – latarki, kapci czy kurtki, ale także z pieniędzy i dokumentów. „Weszli tu, pytali - co tam macie babuszko, i zabierali!” – mówiła pani Olga, ze łzami w oczach. Na początku nie wiedzieliśmy jak zareagować. Chcieliśmy wymierzyć sprawiedliwość na własną rękę, zwłaszcza że wiedzieliśmy dokładnie kto za tym stoi. Kiedy ochłonęliśmy… zapytaliśmy: „Babuszko, jak możemy pomóc?”. I zabraliśmy się do roboty.

PO PROSTU BYLIŚMY

Przede wszystkim narąbaliśmy mnóstwo drewna na opał, które zanieśliśmy do opuszczonej chaty, przeznaczonej na składzik. Tam też przynieśliśmy sporo mokrego drzewa, które miało wyschnąć i zostać porąbane przez kolejne osoby, które odwiedzą babuszkę. Ponadto zabezpieczyliśmy wejście do magazynku, w którym dach wyraźnie się wyginał. Wcześniej obdarowaliśmy także panią Olgę jedzeniem, które kupiliśmy w Czarnobylu. Zostawiliśmy jej również zegar z budzikiem, o który wcześniej prosiła, oraz latarkę. Dużo czasu zajęła nam naprawa furtki, która została zniszczona przez bandytów. Dwa przęsła, zapadka i klamka były kompletnie wyrwane. Udało nam się je zreperować wyłącznie za pomocą siekiery i „multitoola”.

Planowaliśmy zatrzymać się u babuszki tylko na godzinę, może półtorej. Tego dnia mieliśmy zamiar eksplorować kolejne wioski. Ostatecznie, u pani Olgi zostaliśmy prawie sześć godzin. Pomagaliśmy jej, naprawialiśmy co się dało, rąbaliśmy drewno, a poza tym… słuchaliśmy, rozmawialiśmy i po prostu byliśmy.

MAM DOŚĆ. WYJEŻDŻAM

Babuszka Olga była zawsze bardzo dumna z tego gdzie mieszka i jak sobie radzi. Była przekonana, że na tej ziemi pozostanie do końca swoich dni. Niestety, przykre wydarzenia, które ją spotkały sprawiły, że zmieniła zdanie. Postanowiła porzucić swoją chatę i wyjechać do rodziny w Kijowie. Podała nam nawet adres, żebyśmy przy okazji wizyty w stolicy Ukrainy mogli ją odwiedzić. W jej nowym domu. Obiecaliśmy, że to zrobimy. „Najpierw jednak, spróbujemy Cię odwiedzić jeszcze tu, w Łubiance” – powiedzieliśmy. „A przyjeżdżajcie Polaki!” – odparła.

PIOSENKA O MŁODYM KOZAKU

Kiedy dowiedziałem się, że babuszka jednak zmieniła zdanie i ma zamiar zostać w Łubiance, moje serce rozpaliła radość. Widok pani Olgi – smutnej, przytłoczonej ciężarem tych przeżyć, był jednym z najtrudniejszych w moim życiu. Przecież to jej radosny głos przywoływałem zawsze myślami, kiedy sam znajdowałem się w trudnej sytuacji. Jej smutek łamał mi serce. Na szczęście pani Olga odnalazła swojego dawnego, radosnego ducha. Nadal wstaje z tym samym zapałem, pracuje na grządkach i czerpie garściami z każdego dnia. Znowu, kiedy odwiedzają ja eksploratorzy Strefy, śpiewa piosenkę o młodym kozaku, żeby choć w najmniejszym stopniu odwdzięczyć się za to, że poświęcili jej czas.

I kto wie? Może to czterech facetów z Polski, którzy pewnego dnia zapukali do jej drzwi i zapytali: „Jak możemy pomóc?” sprawiło, że postanowiła zostać na swojej ukochanej ziemi?

A ja do babuszki wrócę. Kiedy tylko nadarzy się okazja. Żeby znów usłyszeć te radosne słowa: „Aaa! Polaki w Łubianku!”. Do zobaczenia, babuszko!

Minęły zaledwie 3 dni, a już uzbierało się 50% kwoty wymaganej do tego, by zorganizować kolejną akcję pomocy czarnobylskim samosiołom! Wszystko wskazuje na to, że wszystko się powiedzie i trzeci raz ich odwiedzimy. Dziękujemy wszystkim zaangażowanym za dobre serce i obiecujemy właściwie spożytkować te fundusze.