Czarnobyl - dla większości obraz śmierci i katastrofy, a dla nielicznych wciąż po prostu dom. Mimo, że doszło tam do największej katastrofy w historii energetyki jądrowej i wynikającego z tego skażenia radioaktywnego, to już po kilku miesiącach do otoczonego drutem kolczastym terenu zaczęli wracać pojedynczy ludzie. Robili to nielegalnie, by znów zamieszkać w swoich skromnych chatach, przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Nazwano ich samosiołami, czyli samoosiedleńcami - ludźmi, którzy zaczęli żyć wedle własnego prawa na ziemi radioaktywnej w strefie zamkniętej, w której zgody na stałe osiedlenie nie są wydawane. Od tego czasu minęły 34 lata...

☢ Świat o nich zapomniał, ale nie my

Wedle różnych szacunków początkowo było ich od 1600 do 3000, ale do dziś przeżyło kilkudziesięciu. Są to osoby w bardzo podeszłym wieku, zmagające się z licznymi chorobami, trudnościami w poruszaniu się i brakiem rodziny. Tylko w 2020 roku zmarło pięciu z nich i przy tej tendencji za kilka lat nie będzie tam już prawie nikogo.

Od kilku lat, regularnie każdej zimy organizujemy akcje humanitarne w Czarnobylu. Gdy zaczynaliśmy to robić odwiedzaliśmy 9 opuszczonych miejscowości znajdujących się w granicach Czarnobylskiej Strefy Zamkniętej, w których mieszkały pojedyncze osoby. Obecnie jest to zaledwie 5 miejscowości. Poznaliśmy ich wszystkich, historie ich życia a nawet ich rodziny. Jesteśmy z tym miejscem i tymi ludźmi związani już do tego stopnia, że kiedy jedna babuszka nagle trafiłą do szpitala po czym zniknęła - my ją odnaleźliśmy w zupełnie innym miejscu w domu starców i od tamtego czasu odwiedzamy, będąc jej jedynymi gośćmi.

☢ Akcja humanitarna w Czarnobylu

Naszym celem jest zorganizowanie wyprawy pomocowej do Czarnobylskiej Strefy Zamkniętej dedykowanej samosiołom. Planujemy spędzić w Strefie minimum 6 dni zależnie od uzbieranej kwoty. Będzie to odpowiednio dużo czasu do tego, by każdej babuszce poświęcić wystarczającą uwagę, której tak bardzo brakuje w opuszczonych wioskach. Od świeżego chleba czy ciepłej kurtki ważniejsza jest bowiem nawet sama obecność - wielu z nich nie ma już rodzin.

Założenia akcji w skrócie:

• Czas wyprawy: minimum 6 dni, jednak cel główny przy znacznym przekroczeniu 100% uzbieranej kwoty to 9 dni (w tym 6 dni w Czarnobylu + dojazdy i przygotowania w Iwankowie)
• Auto prywatne (Land Rover Defender)
• Grupa: 3 osoby + pracownik Strefy Zamkniętej

W świecie pozbawionym innych ludzi i sklepów, gdy własne zdrowie zaczyna szwankować narąbanie drewna na opał jest na wagę złota. Do samosiołów dojeżdża obwoźny sklep, ale tylko raz na 4-5 tygodni, dlatego podstawą naszych zakupów będzie świeża żywność: możliwie najwięcej jedzenia, bo z tym największy problem jest zimą, kiedy ogrody nie dają żadnych plonów. Mamy również od wielu z nich informacje o lekach, jakie potrzebują i chcemy im je dostarczyć.

Ponadto, planujemy poświęcić czas babuszce Hannie Czale z wioski Teremci, która rok temu trafiła do szpitala a po wyjściu zaginęła. Przez kilka tygodni nie mogliśmy zdobyć żadnych informacji na temat tego, co się z nią stało aż wzięliśmy sprawy w swoje ręce i zaczęliśmy sprawdzać domy starców w okolicach Strefy Zamkniętej. Po wejściu do jednego z nich babuszka rozpoznała nas jako pierwsza, rozpłakując się na nasz widok... Od tamtej pory jesteśmy jej przybraną rodziną i jedynymi ludźmi, którzy ją odwiedzają.

Cała uzbierana kwota zostanie przekazana na zorganizowanie akcji pomocowej a my z tego tytułu nie zarabiamy NIC. Naszą pracą jest organizowanie wypraw do Czarnobyla dla ludzi i z tego żyjemy, natomiast pomoc samosiołom jest inicjatywą w 100% charytatywną. Całą sumę zamierzamy wydać na zorganizowanie akcji humanitarnej i wszelkie koszty z tego wynikające, czyli noclegi, pozwolenia na pobyt w Czarnobylskiej Strefie Zamkniętej, częściowo na realizację dokumentującego przebieg akcji oraz życie samosiołów, ale przede wszystkim na zakupy dla samosiołów. Ten ostatni punkt stanowi główną część wydatków, których dokonamy już na miejscu, tj. w Iwankowie (ostatnie miasto przed Strefą) oraz w mieście Czarnobyl (wciąż funkcjonuje tam kilka sklepów).

Zgodnie z polskim prawem odpowiednia kwota zostanie również odprowadzona na poczet podatku dochodowego, a także systemu płatności i prowizję systemu płatności i portalu na którym organizujemy zbiórkę.

☢ Kim są samosioły?

Samosioły to rdzenni mieszkańcy wiosek, które po katastrofie w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej z 26 kwietnia 1986 roku znalazły się na terenie Strefy Zamkniętej. W wyniku skażenia radioaktywnego zarządzono bezwzględną ewakuację 96 miejscowości zamieszkiwanych przez 145 tysięcy ludzi. Specjalnie dla nich budowano nowe wioski lub rozbudowywano już istniejące. Nie wszyscy jednak potrafili odnaleźć się w nowym środowisku...

Już tydzień po ewakuacji pierwsi ludzie próbowali wrócić do swych chat. Przechodzili przez druty kolczaste, idąc przez lasy i bagna, by dotrzeć do swojej rodzinnej chaty, zerwać milicyjną plombę z drzwi i próbować żyć jak dawniej. Wyziębione ściany trzeba było ogrzać rozpalając w piecu, więc dym szybko zwracał uwagę służb, które ponownie wywoziły tych ludzi poza teren Strefy Zamkniętej. Oni znów wracali, a milicja znów ich wywoziła. Czasami ten schemat powtarzał się kilkukrotnie.

Według danych administracji Czarnobylskiej Strefy Zamkniętej około 150. Według naszych danych jest ich około 40-50. Do dziś problem samosiołów jest prawnie nierozwiązany, ponieważ z jednej strony machnięto na nich ręką i zaprzestano podejmowania kolejnych prób wywiezienia ich stamtąd, a z drugiej strony zabronione jest wydawanie zgód na stałe osiedlenie w Strefie Zamkniętej. Są to bowiem ludzie w podeszłym wieku, którzy zmagają się z wieloma problemami zdrowotnymi powodującymi, że niektórzy z nich nie są w stanie nawet wyjść poza swoją chatę. Obwoźny sklep przyjeżdża raz na 4-5 tygodni, a jeśli spadnie metr śniegu, to może w ogól nie przyjechać.

Mimo trudnego życia są niesamowicie serdeczni, otwarci i przyjaźni. Odwiedzamy ich od lat, organizujemy dla nich pomoce humanitarne, rozmawiamy, poznajemy a potem odwiedzamy ich groby. "Nie ma miesiąca bez śmierci" - powtarzają, jakby pogodzeni z tym, że nieubłaganie nadchodzi moment, w którym nie zostanie już nikt

☢ Ostatni ludzie Czarnobyla

Akcja pomocowa zostanie uwieczniona na filmie pt. "Ostatni ludzie Czarnobyla 4", który charytatywnie zrealizuje dla nas Amadeusz Kocan wraz ze studiem filmowym XBestCinema. Będzie to pełnometrażowa produkcja, która w założeniu ma uświadamiać ludzi jaki jest świat starszych ludzi, jakie jest życie w zapomnianym miejscu i że nie trzeba wcale daleko od Polski odjechać, żeby napotkać takie warunki.

Wszystkie poprzednie akcje pomocowe możecie obejrzeć poniżej.

Napromieniowani.pl to nieformalna grupa zrzeszająca eksploratorów, fotografów i znawców tematyki Czarnobyla. Od 2013 roku intensywnie eksplorujemy Czarnobylską Strefę Zamkniętą, poznając ją i fotografując jej każdy zakamarek, nim całkowicie przepadnie. Dajemy również taką możliwość ludziom, zabierając ich do tak zwanej Zony czy pokazując ten dziwny świat na różnego rodzaju wykładach na uczelniach i wydarzeniach, walcząc przy tym z mitami jakie obrosły wokół Czarnobyla przez trzy dekady od katastrofy.

Przede wszystkim jednak niesiemy pomoc tym, o których zapomniał świat. To już szósta taka akcja z naszej strony i mamy nadzieję, że nie ostatnia. Co jednak ważne i wyraźnie to zaznaczamy - pomagamy na bieżąco w trakcie całego roku, nie tylko zimą. Jesteśmy bowiem w Czarnobylu po 30 razy rocznie. Natomiast w akcji pomocowej udział weźmie doświadczona trójka...

Krystian Machnik

Założyciel grupy Napromieniowani.pl i główny organizator akcji pomocowych, będący spoiwem wszystkich działań i ludzi biorących udział w tych przedsięwzięciach. W Czarnobylu do tej pory był 93-krotnie, spędzając tam łącznie rok swojego życia. Zna wszystkich samosiołów w Strefie, poznał wielu z tych, którzy już odeszli i jest przybranym wnukiem kilku z nich.

Amadeusz Kocan

Założyciel studia XBestCinema, autor i reżyser pełnometrażowego filmu niezależnego "Ostatni Samotnik" inspirowanego uniwersum S.T.A.L.K.E.R. utrzymanym w klimatach postapokalipsy. Z grupą Napromieniowani.pl współpracował przy kilku projektach, ale przede wszystkim stworzył dla nas filmy z serii "Ostatni ludzie Czarnobyla". W trakcie wypraw pomocowych ma najwięcej pracy fizycznej, choć widać go najmniej, bo zawsze jest za kamerą, której nie waha się odłożyć, gdy potrzebna pomoc.

Maciej Bogaczyk

Fotograf z krwi i kości pracujący na co dzień w zawodzie pod szyldem Bogaczyki.pl - był z nami kilkukrotnie w Czarnobylu. Od początku wykazywał się darem do utrwalania chwil na "kliszy". Na potrzeby akcji udostępnia swój prywatny samochód Land Rover Defender, którego jest również głównym kierowcą. Podchodzi do sprawy na tyle ambicjonalnie, że odmówił pomocy przy naprawie auta po tym, jak miał nim wypadek wraz z rodziną na pokładzie.

Razem zrobiliśmy już wiele!